TANIM

Akıllı ulaşım, Bilgi ve İletişim Teknolojileri destekli ve entegre ulaşım sistemleridir.

Bir veya birden fazla ulaşım şeklinin kullanıldığı tramvay, otobüs, tren, metro, araba, deniz ve hava ulaşımını, bisiklet ve yayaları kapsayan sürdürülebilir, güvenli ve birbirine bağlı ulaşım sistemlerini kapsamaktadır.

MOTİVASYONLAR

  • Düşük CO2 emisyonu
  • Azalan trafik kazası
  • Azalan ulaşım süresi
  • Azalan trafik sıkışıklığı
  • Altyapı problemlerinin giderilmesi
  • Çevreye duyarlı sistemlerin geliştirilmesi
  • Toplu taşımaya yönelimin arttırılması
  • Gelişmiş trafik akışının ve güvenliğinin sağlanması
  • İnsanların yaşam kalitesinin artırılması
  • Yolların kapasiteye uygun olarak kullanılması
  • İnsan-araç-altyapı-merkez arasında çok yönlü veri alışverişinin sağlanması
  • Mobilitenin arttırılmasına yönelik altyapının oluşturulması
  • Sürücü emniyeti ve kaza yönetiminin iyileştirilmesi
  • Geçiş üstünlüğü olan araçlara öncelik sağlanması
  • Trafik yoğunluğunun tespit edilmesi
  • Farklı sistemler arası veri entegrasyonu

UYGULAMALAR

  • Elektrikli Araçlar/Otobüsler

Elektrikli bir motorla hareket eden araçlar veya otobüslerdir.  Gaziantep’de MD9 ElectriCITY model elektrikli otobüsler, Türkiye’nin ilk akıllı parkı Masal Parkı’nda seferlerine başladı.

  • Hybrid Araçlar

Hem benzinli hem de elektrik motoru arasındaki etkileşimi tamamen otomatik olarak kontrol eden, standart olarak otomatik vitesli olan ve sessiz ve pürüzsüz sürüş sağlayan araçlardır.

  • Park Yardımcısı

Park yardımcısı, aracın arkasındaki nesne ve engelleri ultrasonik sensörler yardımı ile algılayarak sürücüye park ederken veya park alanından çıkarken yardımcı olan bağımsız sistemdir. Aracı kendi kendine park eden versiyonları da mevcuttur.

  • Akıllı Araç Otoyol Sistemleri

Mevcut ulaşım altyapısının kapasitesini artırmayı, otoyolların güvenliğini ve verimliliğini sağlamayı amaçlayan teknolojik ve bilimsel prensiplerden oluşan sistemdir. Amerika Birleşik Devleti’nde uygulanan Federal Highway Administration sistemi, akıllı araç otoyol sistemlerine örnektir.

  • Otopark Dinamik Fiyatlandırma

Otopark kullanımına, trafik sıkışıklığına ve gün içerisinde belirli saatlere göre fiyatların dinamik olarak güncellenmesini sağlayan sistemlerdir.

  • Otopark Doluluk Tespiti

Otopark alanlarında sayım yaparak uygun yer sayısının ve yerlerinin gösterimini sağlayan sistemlerdir. Otopark Kontrol ve Boş Yer Gösterme Sistemleri bu sistemlere örnek verilebilir.

  • Otopark Yönetim ve Yönlendirme Sistemi

Otoparklarda ücretlendirme, takip, boş dolu bilgisi ve yönlendirme gibi konuların tümünü entegre bir şekilde sunan sistemlerdir.

  • Online Otopark Rezervasyon Sistemi

Anlaşmalı otoparklara rezervasyon yaparak park ücretinin online ödenmesini, park yerine yol tarifi alınmasını sağlayan online sistemlerdir.

  • Yoğunluk Algılayıcı Sensörler

Yollara yerleştirilen ve trafik yoğunluğunu ölçen ve bu bilgileri yönetim sistemlerine aktaran sensörlerdir. Bursa’da yol üzerine yerleştirilen yoğunluk algılayıcı sensörlü sistem ile gereksiz yere kırmızı ya da yeşil ışık yanmasının önlenmesi hedeflenmektedir.

  • Akıllı Çözüm Merkezi

Sensörlerden gelen bilgilerin işlendiği ve bu bilgilere göre trafiği otomatik olarak yönlendiren sistemlerdir. Yoğunluk hangi tarafta fazla ise o tarafa daha fazla geçiş hakkı verilmesi sağlanır. Bursa’da uygulanan bu sistem ile trafiğin yoğun olduğu güzergahta yeşil ışık daha uzun süreli yanması sayesinde trafik sıkışıklığının önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

  • Gerçek Zamanlı ve Dinamik Kavşak Yönetim Sistemleri

Dinamik kavşak kontrol sistemi olarak adlandırılan sistem, sinyalize kavşaklarda araç sayılarına bağlı olarak ışık sürelerinin optimize edilmesini sağlayarak araçların bekleme süresini azaltmaktadır. Sinyalize kavşaklarda, kavşak kontrol cihazlarına entegre edilerek yeşil ışık sürelerinin otomatik olarak belirlenmesini sağlamaktadır.

  • Şehirlerarası ve Yüksek Hızlı Taşıma

Hızlı tren uygulamalarıdır. Ankara-Konya, Ankara-Eskişehir-İstanbul hızlı tren hatları örnek olarak verilebilir.

  • Kişiselleştirilmiş Ulaşım Bilgileri

Teknoloji ve verilerin gerçek zamanlı ve tamamen kişiselleştirilmiş ulaşım yönlendirmeleri için kullanılmasıdır. Zaman planlarını ve toplu taşıma hakkında verileri birleştirerek en uygun seyahat şeklini bulmak için kullanırlar. Konuma duyarlı uygulamalar trene, otobüse veya metro istasyonuna mesafeyi ve yürüme süresini hesaplayarak kullanıcıya yürümeye başlamak için en uygun zaman hakkında bilgi verirler. Eğer kullanıcı güzergahı tanımıyorsa gerçek zamanlı navigasyon yönlendirmesi uygulama üzerinden sağlanır. Konya’da uygulanan ATUS Akıllı Toplu Ulaşım Sistemi, bu uygulamaya örnek olarak verilebilir.

  • Yolculuk Planlama

Bir başlangıç ve varış noktası seçilerek aradaki tüm ulaşım tiplerinin tarandığı ve tüm alternatifleri kapsayan seçeneklerin sunulduğu sistemdir. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün sunduğu güzergah analizi yolculuk planlama sistemine örnektir.

  • Trafik Tıkanıklığı Bazlı Ücretlendirme

Şehirdeki trafik problemini çözmek için trafiğin yoğun olduğu saatlerde ve bölgelerde araç sürmek isteyen sürücülerin daha fazla ücret ödemesi şeklindeki ücretlendirme politikasıdır. Singapur’da uygulanan araç kullanımına bağlı trafiği engellemek için sıkışıklık vergisi alınması örnektir.

  • Trafik Işığı Önceliklendirme

Acil durum taşıtları ve halk otobüslerinin akıllı trafik önceliklendirme sistemi sayesinde gidecekleri yere tam zamanında, gecikmeden ulaşabilmesi sağlanmasıdır. Sistem bunu öncelikli taşıtlar için trafik ışıklarının sürekli yeşil kalmasını sağlayarak yapar. Aynı zamanda trafiğin daha düzenli bir hal almasının önünü açarak karbondioksit salınımını da azaltılmış olur. Almanya Böblingen’deki acil durum taşıtları ve halk otobüsleri, Uydu Tabanlı Önceliklendirme Sistemi ile önceliklendirilmektedir.

  • Akıllı Toplu Taşıma Yönlendirme Sistemi

Operasyon merkezinden araç konum takibi, kameralarla canlı araç ve yol izleme, hat araç atama kontrolü, otobüslerde uzaktan güzergâh tanımlama veya değiştirme, merkezden şoförün önünde ki ekran vasıtasıyla bilgilendirme, yolda kalan araçlara takviye desteği gönderebilme ve ilgili aracı bilgilendirme, otobüs içi sıcaklık, yoğunluk  gibi teknik bilgilere uzaktan erişebilme, araç içi anons sistemleri ile yolcuları bilgilendirme, engelli vatandaşların mobil olarak araçlara bineceği durak bilgilerinin iletilmesi gibi işlevler bu sistemler sayesinde gerçekleşebilmektedir.

  • Trafik Ölçüm Sistemi

İstenilen bölgedeki araç yoğunluğunun tespit edilmesi, istatistik çıkarılması, araç sayılması gibi süreçleri tam otomatik bir şekilde gerçekleştirir.

  • Trafik İhlal Sistemleri

Elektronik Denetleme Sistemleri kapsamında ortalama hız, kırmızı ışık ihlal tespiti gibi ihlallerin tespit edilmesini ve cezaların yönlendirilmesini sağlayan sistemdir. Otoyollardaki ortalama hız radarları bu sistemlere örnek verilebilir.

  • Yayalaştırılmış Bölge

Araç girişine tamamen kapanan yaya kullanımına ayrılmış bölgelerdir. İstanbul tarihi yarımada yayalaştırma projesi yayalaştırılmış bölge uygulama örneklerindendir.

  • Değişken Mesaj Sistemi

Yollarda bulunan mesaj panolarının değişken olarak yönetilmesidir. Şehir içi anayollardaki yönlendirme mesaj panoları örnek verilebilir.

  • Engellilere Yönelik Konuşan Yaya Butonu

Trafik ışıklarında bulunan yaya butonlarının engellilere yönelik olarak sesli olacak şekilde özelleştirilmesidir.

  • Entegre Trafik Yönetimi

Trafik Yönetim Merkezleri sayesinde, trafik ağındaki tüm mevcut sistemler, alt-sistemler ve sensörler (dinamik kavşak kontrol sistemleri, akıllı katılım kontrol sistemleri, değişken mesaj işaretleri, sinyalize kavşaklar, CO2/sıcaklık/bluetooth sensörleri ) uzaktan kontrol ve kumanda edilebilmektedir. Japonya’da uygulanan Evrensel Trafik Yönetim Sistemi, Entegre Trafik Yönetim Sistemleri örneklerinden biridir.

  • Araç Paylaşımı

Online sistemlerden aynı konuma gidecek uygun araçların aranması, iletişime geçilmesi, online veya seyahat sırasında ödeme seçenekleriyle aracın seyahat sırasında paylaşılması temeline dayanan sistemlerdir.

  • Bisiklet Paylaşımı

Şehir içinde ortak bisikletlerin konumlandırılması, istasyonlarda kilitlenmesi, gerçek-zamanlı veri akışı (istasyon doluluk oranı vb.) izlenerek, ilk 30 dakika ücretsiz gibi seçeneklerin sunulduğu sistemdir. Kayseri bisiklet paylaşım sistemi , KAYBİS, örnek verilebilir.

  • Çok Modlu Toplu Taşıma

Örnek olarak demiryolu, karayolu, bisiklet ve yaya gibi farklı ulaşım türlerini kusursuz olarak entegre eden bir platformdur. Yolcu aktarmalarını da içerebilir. Tüm yolculuk, ayrı ayrı aşamalardan oluşan bir süreç değil, entegre bir sistem olarak görülmektedir. Her türlü taşıtın birbirleriyle, altyapı ile ve cihazlarla bağlanabilen bir ulaşım ortamı oluşturmasıdır.

ZORLUKLAR

  • Mevzuat düzenlemelerinin yetersizliği
  • Teknolojinin hızlı gelişimi
  • Yüksek yatırım maliyetleri
  • Uyumluluk, entegrasyon ve birlikte çalışabilirlik konularında yaşanan zorluklar
  • Fiziksel şartların zorlayıcılığı
  • Altyapısal kısıtları